Avrupa Orman Yangını Bilgi Sistemi verilerine göre, AB ülkelerinde bu yıl çıkan yangınlarda 26 Ağustos itibarıyla yanan alan 1 milyon 25 bin 36 hektara ulaştı. Bu yangınlar sonucu karbon emisyonları rekor seviyeye çıkarak 38 milyon tonu aştı. Geçen yıl aynı dönemde bu miktar 11 milyon ton, 2006-2024 yılları arasında ise yıllık ortalama 17 milyon ton olarak kaydedilmişti.

Türkiye’de 5 bin 832 yangın çıktı

Tarım ve Orman Bakanlığı verilerine göre, Türkiye’de 1 Ocak-2 Eylül döneminde 2 bin 492’si ormanda, 3 bin 340’ı kırsal alanda olmak üzere toplam 5 bin 832 yangın meydana geldi.

Prof. Dr. Doğanay Tolunay, orman yangınlarının sadece ekosistemi tahrip etmekle kalmadığını, aynı zamanda atmosfere ciddi miktarda sera gazı salındığını belirtti. Yangın sırasında başta karbondioksit olmak üzere karbonmonoksit, azot oksitler, kükürt dioksit, metan ve partikül maddelerin atmosfere yayıldığını ifade eden Tolunay, Türkiye’de ormanların 1 hektarında yaklaşık 110 ton karbon depolandığını, bunun karbondioksit karşılığının ise 450-500 ton civarında olduğunu aktardı.

Tolunay, bu yıl yanan yaklaşık 70 bin hektar orman alanı üzerinden hesaplandığında, atmosfere yaklaşık 3,5 milyon ton karbondioksit salındığını, yangınların daha sık ormanların yoğun olduğu bölgelerde çıktığı düşünülürse bu miktarın 4-4,5 milyon tona ulaşabileceğini belirtti.

Yutak alan kaybı ve sera gazı dengesi

Yangınların ormanların karbon yutma kapasitesini de azalttığını vurgulayan Tolunay, 1 hektar ormanın yılda yaklaşık 4 ton karbondioksiti atmosferden çekip depoladığını, yanan 70 bin hektar orman nedeniyle bu yıl 250-280 bin ton karbondioksitin atmosferden alınamayacağını dile getirdi. Türkiye’nin yıllık sera gazı emisyonunun yaklaşık 593 milyon ton, ormanların atmosferden çektiği karbondioksitin ise 68 milyon ton seviyesinde olduğunu hatırlatan Tolunay, yangınların bu dengeyi bozduğunu söyledi.

Mega yangınlar ve önleme stratejileri

Ülkenin 2021’den itibaren “mega yangınlar” ile karşılaştığını ifade eden Tolunay, 2025’te Sakarya, Seferihisar ve Çeşme’de yaşanan büyük yangınlara dikkat çekti. İlerleyen yıllarda iklim değişikliğinin etkisiyle sıcak ve kurak koşulların artması nedeniyle yangınların daha sık görülmesinin beklendiğini belirtti.

Tolunay ayrıca Akdeniz Havzası ve Avrupa’nın güneyinde son yıllarda yaşanan mega yangınların yüz binlerce hektarlık alanı yok ettiğini ve atmosfere verilen emisyon miktarını geçmiş yıllara kıyasla katbekat artırdığını ifade etti. Yeni yangın rejimine uygun, önleme odaklı stratejiler geliştirilmesi gerektiğini, yangınların çıkmasını engellemek ve vatandaş farkındalığını artırmanın önemini vurguladı.

Yangın riskinin sıcaklığın 30 dereceyi, nemin yüzde 30’un altını ve rüzgar hızının saatte 30 kilometreyi aştığı durumlarda kritik seviyeye ulaştığını belirten Tolunay, bunu “30+30+30 kuralı” olarak adlandırdı.

ANKARA - BHA